--------------------
(ဗန္းေမာ္သိန္းေဖ)
(ဗန္းေမာ္သိန္းေဖ)
စကၤာပူဟာ ၁၉၅၂ခုႏွစ္မွာ ျဗိတိသွ်ေအာက္က လြတ္လပ္ေရး ရခဲ့တယ္။ လြတ္လပ္ေရး ရေပမဲ့လဲ မေလးရွားနိင္ငံရဲ႕ လက္ေအာက္မွာပဲ ဆက္ရွိေနခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ စကၤာပူမွာ လာဘ္စားမႈ အရမ္း မ်ားတယ္။ ၁၉၆၅ခုႏွစ္မွာ စကၤာပူဟာ မေလးရွားေအာက္က ခြဲထြက္လိုက္ၿပီး စကၤာပူႏိုင္ငံရယ္လို႔ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။
စကၤာပူႏိုင္ငံျဖစ္လာျပီး ပထမဆံုးဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္လာတဲ့ လီကြမ္းယူဟာ လာဘ္စားမႈ ပေပ်ာက္ေအာင္ ဦးစားေပး ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႔နိ္ုင္ငံ ေသးေသးေလးမွာ လာဘ္စားမႈေတြ ရွိေနရင္ ႏိုင္ငံျခားက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြ ဝင္လာမွာ မဟုတ္ဖူးဆိုတာကို သူ ေကာင္းေကာင္း နားလည္ သေဘာေပါက္ထားတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး စကၤာပူအစိုးရဟာ လာဘ္စားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးကို ႏိုင္ငံေရး ဦးတည္ခ်က္တရပ္ အေနနဲ႔ အားသြန္ခြန္စိုက္ ႀကိဳးပမ္းလိုက္တာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္က စာရင္း ထုတ္ျပန္ခ်က္ အရ ႏိုင္ငံ စုစုေပါင္း (၁၇၆) ႏိုင္ငံေတြ အနက္ လာဘ္စားမႈ အနဲဆံုး အဆင့္ (၃) ျဖစ္ခဲ့ပါၿပီ။ အဆင့္ (၁) က ဒိန္းမတ္ႏိုင္ငံနဲ ႔အဆင့္ (၂) ကေတာ့ နယူးဇီလန္ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကေတာ့ အဆင့္ (၁၅ရ) ျဖစ္ၿပီး ကမ႓ာေပၚမွာ လာဘ္စားမႈ အမ်ားဆံုးႏိုင္ငံ စာရင္းးမွာ အဆင့္ (၂) ခ်ိ္ပ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ေအာက္မွာ အာဖရိကတိုက္က ဆိုမားလီးယား တႏိုင္ငံပဲ ရွိပါေတာ့တယ္။
လာဘ္စားမႈ အနဲဆံုး ထိပ္ဆံုး (၁၅) ႏိုင္ငံစာရင္းထဲမွာ အာရွတိုက္က စကၤာပူႏိုင္ငံတခုပဲ ပါခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္လည္း စကၤာပူႏိုင္ငံကို ခုလို လာဘ္စားမႈ အနဲဆံုး ျဖစ္ေအာင္ သူတို႔အစိုးရ အေနနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ား ေဆာင္ရြက္ ခဲ့သလဲဆိုတာ သိခ်င္လို႔ ေလ့လာ လိုက္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေအာက္မွာ ေရးထားတဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ရွာေဖြေတြ႕မိလိုက္တယ္။
စကၤာပူအစိုးရဟာ လာဘ္စားမႈ တိုက္ဖ်က္ဖို႔ ကဏၠႀကီး ၄ ခု ခြဲၿပီး အခုလို စီမံခ်က္မ်ားကို ခ်မွတ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။
(က) ေအာက္ေဖၚျပပါ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းႏွင့္ ဥပေဒမ်ားကို ျပ႒ာန္းခဲ့သည္။
၁။ အာဏာကုန္ လႊဲအပ္ခံရေသာ CPIB (Corrupt Practices Investigation Bureau) လာဘ္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕ႀကီးဟာ အစိုးရဌာနေရာ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီ အားလံုးကို လြတ္လပ္စြာ စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၂။ အစိုးရဝန္ထမ္းတဦးဟာ လာဘ္စားတယ္လို႔ စြပ္စြဲခံရရင္ သူ မက်ဴးလြန္ေၾကာင္း သက္ေသျပႏိုင္ရမယ္။
၃။ လာဘ္ယူသူဟာ လာဘ္ယူၿပီးေနာက္ လာဘ္ေပးသူ အလိုက် လိုက္ မလုပ္ေပးေသာ္လည္း ျပစ္ဒဏ္ က်ခံရမယ္။
၄။ အစိုးရဝန္ထမ္းမ်ားဟာ လက္ေဆာင္ပဏၰာ လက္ခံရယူျခင္း လံုးဝ မလုပ္ရဘူး။
၅။ ဝန္ထမ္းတေယာက္ဟာ လာဘ္ယူလို႔ ေထာင္ဒဏ္နဲ႔ ေငြဒဏ္ က်ခံရၿပီးေသာ္လည္း လာဘ္ယူထားေငြ အတိအက်ကို အစိုးရကို ျပန္ေပးရမယ္။
၆။ ဒီလာဘ္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရး ဥပေဒဟာ စကၤာပူႏိုင္ငံ ျပင္ပမွာလဲ သက္ေရာက္ပါတယ္။ သေဘာက အျခားႏိုင္ငံတခုမွာ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ လုပ္ရင္လဲ စကၤာပူဥပေဒအတိုင္း အေရးယူ အျပစ္ေပး ခံရမယ္ေပါ့။
၁။ အာဏာကုန္ လႊဲအပ္ခံရေသာ CPIB (Corrupt Practices Investigation Bureau) လာဘ္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕ႀကီးဟာ အစိုးရဌာနေရာ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီ အားလံုးကို လြတ္လပ္စြာ စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၂။ အစိုးရဝန္ထမ္းတဦးဟာ လာဘ္စားတယ္လို႔ စြပ္စြဲခံရရင္ သူ မက်ဴးလြန္ေၾကာင္း သက္ေသျပႏိုင္ရမယ္။
၃။ လာဘ္ယူသူဟာ လာဘ္ယူၿပီးေနာက္ လာဘ္ေပးသူ အလိုက် လိုက္ မလုပ္ေပးေသာ္လည္း ျပစ္ဒဏ္ က်ခံရမယ္။
၄။ အစိုးရဝန္ထမ္းမ်ားဟာ လက္ေဆာင္ပဏၰာ လက္ခံရယူျခင္း လံုးဝ မလုပ္ရဘူး။
၅။ ဝန္ထမ္းတေယာက္ဟာ လာဘ္ယူလို႔ ေထာင္ဒဏ္နဲ႔ ေငြဒဏ္ က်ခံရၿပီးေသာ္လည္း လာဘ္ယူထားေငြ အတိအက်ကို အစိုးရကို ျပန္ေပးရမယ္။
၆။ ဒီလာဘ္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရး ဥပေဒဟာ စကၤာပူႏိုင္ငံ ျပင္ပမွာလဲ သက္ေရာက္ပါတယ္။ သေဘာက အျခားႏိုင္ငံတခုမွာ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ လုပ္ရင္လဲ စကၤာပူဥပေဒအတိုင္း အေရးယူ အျပစ္ေပး ခံရမယ္ေပါ့။
(ခ) CPIB လာဘ္စားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး အဖြဲ႕ကို ေအာက္ပါ အာဏာမ်ား လႊဲအပ္ျခင္း။
၁။ မည္သည့္ လာဘ္စားသည့္ အမႈကို မဆို လြတ္လပ္စြာ စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ ရွိတယ္။
၂။ မည္မွ် ရာထူးႀကီးသူကိုမဆို စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ ရွိတယ္။ အမႈေသးေသးကစလို႔ ထိပ္ပိုင္းဝန္ႀကီးအထိ စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။
၃။ အမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္မွလြဲလို႔ မည္သူ႔ကိုမွ အစီရင္ခံစရာ မလိုပါ။
၁။ မည္သည့္ လာဘ္စားသည့္ အမႈကို မဆို လြတ္လပ္စြာ စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ ရွိတယ္။
၂။ မည္မွ် ရာထူးႀကီးသူကိုမဆို စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ ရွိတယ္။ အမႈေသးေသးကစလို႔ ထိပ္ပိုင္းဝန္ႀကီးအထိ စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။
၃။ အမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္မွလြဲလို႔ မည္သူ႔ကိုမွ အစီရင္ခံစရာ မလိုပါ။
(ဂ) တရားရံုးမ်ားကို ေအာက္ပါ အာဏာမ်ား လႊဲအပ္ျခင္း။
၁။ တရားရံုးေတြဟာ အမႈ စစ္ေဆးရာမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိေစရမယ္။
၂။ တရားရံုးသည္ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္သူအား ျပစ္ဒဏ္အျပင္ လာဘ္ယူထားေငြ အတိအက်ကို အစိုးရထံ ျပန္လည္ေပးအပ္ရန္ အမိန္႔ခ်မွတ္ရမယ္။ ျပစ္ဒဏ္အေနနဲ ႔ေထာင္ဒဏ္ ၅ ႏွစ္ အထိ ခ်မွတ္ နိုင္သလို ဒဏ္ေငြကိုလဲ ေဒၚလာ တသိန္းအထိ ခ်မွတ္ ႏိုင္တယ္။
၃။ လာဘ္ေပးျပီး လုပ္ငန္း အပ္ႏွင္း ခံထားရေသာ ကုမၸဏီရဲ့ ကန္ထ႐ိုက္ လုပ္ငန္းမ်ားကို ဖ်က္သိမ္း ပစ္ရမယ္။ ဒါ့အျပင္ လာဘ္ေပးေသာ ကန္ထ႐ိုက္ ကုမၸဏီဟာ အစိုးရတင္ဒါမ်ားကို ၅ ႏွစ္ ၾကာအထိ ဝင္ေရာက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ ပိတ္ပင္ရမယ္။
၄။ ႏိုင္ငံတကာ ကုမၸဏီမွ လာဘ္ ယူခဲ့ရင္ လာဘ္ယူေငြကို အဲဒီ ကုမၸဏီကို ျပန္ေပးရမဲ့အျပင္ လာဘ္ယူေငြနဲ႔ ညီတဲ့ ပမာဏကို အစိုးရထံကို ေပးသြင္းရပါမယ္။ သေဘာက လာဘ္ယူေငြရဲ႕၂ ဆ ကို ေလ်ာ္ရမယ္ေပါ့။
၁။ တရားရံုးေတြဟာ အမႈ စစ္ေဆးရာမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိေစရမယ္။
၂။ တရားရံုးသည္ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္သူအား ျပစ္ဒဏ္အျပင္ လာဘ္ယူထားေငြ အတိအက်ကို အစိုးရထံ ျပန္လည္ေပးအပ္ရန္ အမိန္႔ခ်မွတ္ရမယ္။ ျပစ္ဒဏ္အေနနဲ ႔ေထာင္ဒဏ္ ၅ ႏွစ္ အထိ ခ်မွတ္ နိုင္သလို ဒဏ္ေငြကိုလဲ ေဒၚလာ တသိန္းအထိ ခ်မွတ္ ႏိုင္တယ္။
၃။ လာဘ္ေပးျပီး လုပ္ငန္း အပ္ႏွင္း ခံထားရေသာ ကုမၸဏီရဲ့ ကန္ထ႐ိုက္ လုပ္ငန္းမ်ားကို ဖ်က္သိမ္း ပစ္ရမယ္။ ဒါ့အျပင္ လာဘ္ေပးေသာ ကန္ထ႐ိုက္ ကုမၸဏီဟာ အစိုးရတင္ဒါမ်ားကို ၅ ႏွစ္ ၾကာအထိ ဝင္ေရာက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ ပိတ္ပင္ရမယ္။
၄။ ႏိုင္ငံတကာ ကုမၸဏီမွ လာဘ္ ယူခဲ့ရင္ လာဘ္ယူေငြကို အဲဒီ ကုမၸဏီကို ျပန္ေပးရမဲ့အျပင္ လာဘ္ယူေငြနဲ႔ ညီတဲ့ ပမာဏကို အစိုးရထံကို ေပးသြင္းရပါမယ္။ သေဘာက လာဘ္ယူေငြရဲ႕၂ ဆ ကို ေလ်ာ္ရမယ္ေပါ့။
(ဃ) အစိုးရဌာနမ်ားကို လာဘ္စားမႈ တားဆီးရန္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း။
၁။ ဝန္ထမ္းတဦးဟာ မိမိႏွင့္ လုပ္ငန္းဆက္စပ္သူ ထံမွ ေငြ ေခ်းငွားျခင္းကို လံုးဝ မလုပ္ရပါ။
၂။ မည္သည့္အခ်ိန္ျဖစ္ျဖစ္ ဝန္ထမ္းတဦးဟာ အေႂကြး တင္ခဲ့ရင္ အေႂကြးပမာဏဟာ သူ႔ဝင္ေငြ လစာရဲ႕ ၃ ဆ ထက္ မေက်ာ္လြန္ေစရပါ။
၃။ ဝန္ထမ္းတဦးဟာ မိမိကိုယ္က်ိဳး အတြက္ ျပင္ပသို႔ သတင္း အခ်က္အလက္ မေပါက္ၾကားေစရပါ။
၄။ ဝန္ထမ္းတဦးဟာ မိမိပိုင္ဆိုင္မႈ အားလံုးကို အလုပ္ ခန္႔အပ္ခံသည့္ အခ်ိန္မွာ ေၾကျငာရတဲ့အျပင္ ႏွစ္စဥ္ ႏွစ္တိုင္းလဲ ေၾကျငာရပါတယ္။ (အလြန္ႀကိဳက္ေသာ အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္)။
၅။ ဝန္ထမ္းမ်ားဟာ မိမိတာဝန္မွလြဲ၍ ခြင့္ျပဳခ်က္ မရပဲ အခ်ိန္ပိုင္း အလုပ္ လုပ္ခြင့္မရွိပါ။
၆။ ဝန္ထမ္းမ်ားဟာ လက္ေဆာင္ယူျခင္း၊ ေကၽြးေမြးဧည့္ခံပြဲကို တက္ေရာက္ျခင္း မလုပ္ရပါ။
၇။ Conflict of Interest ဆိုတဲ့ မိသားစု၊ ေဆြမ်ိဳး တဦးတေယာက္ကို အလုပ္ ခန္႔ခ်င္တယ္ဆိုရင္ ဌာနအႀကီးအကဲရဲ႕ အတည္ျပဳခ်က္ မရပဲ လံုးဝ ခန္႔ခြင့္မရွိပါဘူး။
၁။ ဝန္ထမ္းတဦးဟာ မိမိႏွင့္ လုပ္ငန္းဆက္စပ္သူ ထံမွ ေငြ ေခ်းငွားျခင္းကို လံုးဝ မလုပ္ရပါ။
၂။ မည္သည့္အခ်ိန္ျဖစ္ျဖစ္ ဝန္ထမ္းတဦးဟာ အေႂကြး တင္ခဲ့ရင္ အေႂကြးပမာဏဟာ သူ႔ဝင္ေငြ လစာရဲ႕ ၃ ဆ ထက္ မေက်ာ္လြန္ေစရပါ။
၃။ ဝန္ထမ္းတဦးဟာ မိမိကိုယ္က်ိဳး အတြက္ ျပင္ပသို႔ သတင္း အခ်က္အလက္ မေပါက္ၾကားေစရပါ။
၄။ ဝန္ထမ္းတဦးဟာ မိမိပိုင္ဆိုင္မႈ အားလံုးကို အလုပ္ ခန္႔အပ္ခံသည့္ အခ်ိန္မွာ ေၾကျငာရတဲ့အျပင္ ႏွစ္စဥ္ ႏွစ္တိုင္းလဲ ေၾကျငာရပါတယ္။ (အလြန္ႀကိဳက္ေသာ အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္)။
၅။ ဝန္ထမ္းမ်ားဟာ မိမိတာဝန္မွလြဲ၍ ခြင့္ျပဳခ်က္ မရပဲ အခ်ိန္ပိုင္း အလုပ္ လုပ္ခြင့္မရွိပါ။
၆။ ဝန္ထမ္းမ်ားဟာ လက္ေဆာင္ယူျခင္း၊ ေကၽြးေမြးဧည့္ခံပြဲကို တက္ေရာက္ျခင္း မလုပ္ရပါ။
၇။ Conflict of Interest ဆိုတဲ့ မိသားစု၊ ေဆြမ်ိဳး တဦးတေယာက္ကို အလုပ္ ခန္႔ခ်င္တယ္ဆိုရင္ ဌာနအႀကီးအကဲရဲ႕ အတည္ျပဳခ်က္ မရပဲ လံုးဝ ခန္႔ခြင့္မရွိပါဘူး။
ေနာက္ၿပီး ဝန္ႀကီးဌာန၊ အစိုးရ႐ုံမ်ားရဲ႕ လုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္မႈေတြကို လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈ ကင္းေအာင္ အခုလို ေဆာင္ရြက္ထားပါတယ္။
၁။ ဝန္ႀကီးမ်ားနဲ႔ အစိုးရဝန္ထမ္း အားလံုးကို လံုေလာက္တဲ့ လစာ၊ ခံစားခြင့္ေတြ ေပးထားတယ္။ အဲဒီေတာ့ မက္ေလာက္တဲ့ လစာဝင္ေငြ ရေနသူေတြဟာ လာဘ္စားတာနဲ႔ အေရးယူခံရၿပီး ေထာင္က် အလုပ္ျပဳတ္မွာကို အရမ္း ေၾကာက္ၾကတယ္။ လာဘ္စားဖို႔ ဆိုတာ စဥ္းေတာင္ မစဥ္းစားရဲၾကဘူး။
၂။ အခြန္အခေဆာင္ျခင္း၊ ေရ မီး မီတာခေပးျခင္း၊ တယ္လီဖံုးဘီလ္ ေဆာင္ျခင္း စတာေတြကို ေငြသားျဖင့္ ေပးေခ်ျခင္းကို လက္မခံရပါ။ ေငြသြင္းမႈ အားလံုးကို ခ်က္လက္မွတ္ျဖစ္ေစ ဘဏ္ကဒ္ျဖင့္ျဖစ္ေစ အင္တာနက္က on-liine banking စံနစ္ စသျဖင့္သာ ေပးေခ်ရပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ ဝန္ထမ္းမ်ားကို ေငြသား ကိုင္ခြင့္ မရေအာင္ လုပ္ထားတာပါ။
၃။ ေလွ်ာက္လႊာေတြကို စားပြဲတခု ကေန ေနာက္ စားပြဲတခု (သို႔မဟုတ္) ရံုးတ႐ုံးကေန ေနာက္ တရံုးသို႔ ကူးေျပာင္း စစ္ေဆးေနတဲ့ စံနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းလိုက္တယ္။ ရံုးတခုမွာ လုပ္ငန္းတခုအတြက္ လုပ္စရာရွိရင္ အဲဒီအတြက္ ဘာ စာရြက္စာတမ္းေတြ ဘယ္လို ေလွ်ာက္လႊာေတြ လိုမယ္၊ ဘယ္ေနရာကိုသြားရမယ္၊ ဘယ္အခ်ိန္မွာ အေျဖသိရမယ္ ဆိုတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ information အျပည့္အစံုကို သက္ဆိုင္ရာ႐ုံးေတြရဲ႕website ေတြမွာ အင္တာနက္ on_line ကေန ၾကည့္လို႔ရတယ္။ လိုအပ္တဲ့ ေလွ်ာက္လႊာကိုလဲ အင္တာနက္ကေန download ကူးယူလုပ္ၿပီး print ထုတ္လို႔ ရတယ္။ ေစ်းဆိုင္ ဖြင့္ခ်င္လို႔ လုပ္ငန္းလိုင္စင္ ေလွ်ာက္ရင္ေတာင္ ရံုးကိုသြားစရာ မလိုဘူး။ OBLS (Online Business Licensing Service) ဆိုတဲ့ website ကေန ေလွ်ာက္လို႔ရတယ္။ လိုင္စင္ က်လာရင္ အင္တာနက္ကေန print_outထုတ္ၿပီး အလုပ္ စလုပ္လို႔ရၿပီ။ သက္ဆိုင္ရာရံုးကို တခ်က္မွ သြားစရာ မလိုဘူး။
၄။ အစိုးရတင္ဒါေခၚရင္လဲ GeBiz (ယခု SESAMI လို႔ အမည္ေျပာင္းထားတဲ့) အစိုးရ website မွာ တင္ထားေပးတယ္။ သတ္မွတ္ခ်က္ ျပည့္မွီတဲ့ ကုမၸဏီတိုင္း ဝင္ေလွ်ာက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ရွိတယ္။ ဘယ္ ကုမၸဏီက တင္ဒါဒာႏိုင္ရတယ္ ဆိုတာလဲ GeBizမွာ ဝင္ၾကည့္လို႔ ရတယ္။
၅။ လာဘ္ေငြေတာင္းခံရရင္ တိုင္ၾကားႏိုင္တဲ႔ ဖံုးနံပါတ္ေတြကို သက္ဆိုင္ရာအစိုးရ႒ာနေတြရဲ႕ website ေတြမွာ အတိအလင္း ေၾကျငာေပးထားတယ္။ အစိုးရရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ ျမန္ဆန္ သြက္လက္ေအာင္ အၾကံျပဳႏိုင္တဲ့ အစိုးရ website ေတြ ထားရွိပါတယ္။ ဘယ္သူမဆို အၾကံေပးလို႔ ရတယ္။
၆။ ေနာက္တခုကလဲ ဘဏ္ေတြဟာ လူတေယာက္ရဲ႕ေငြစာရင္းထဲကို ႐ုတ္တရက္ ေငြေတြ အမ်ားႀကီး ဝင္လာတာေတြ႕ရင္ CPIB ကို ခ်က္ျခင္း အေၾကာင္းၾကားရတယ္။ CPIB ကလဲ အဲဒီ ေငြစာရင္း ပိုင္ရွင္ကို ေစာင့္ၾကည့္ေနလိမ့္မယ္။ လိုအပ္ရင္ သူ႔ကို ေခၚယူ စစ္ေမးလိမ့္မယ္။
၁။ ဝန္ႀကီးမ်ားနဲ႔ အစိုးရဝန္ထမ္း အားလံုးကို လံုေလာက္တဲ့ လစာ၊ ခံစားခြင့္ေတြ ေပးထားတယ္။ အဲဒီေတာ့ မက္ေလာက္တဲ့ လစာဝင္ေငြ ရေနသူေတြဟာ လာဘ္စားတာနဲ႔ အေရးယူခံရၿပီး ေထာင္က် အလုပ္ျပဳတ္မွာကို အရမ္း ေၾကာက္ၾကတယ္။ လာဘ္စားဖို႔ ဆိုတာ စဥ္းေတာင္ မစဥ္းစားရဲၾကဘူး။
၂။ အခြန္အခေဆာင္ျခင္း၊ ေရ မီး မီတာခေပးျခင္း၊ တယ္လီဖံုးဘီလ္ ေဆာင္ျခင္း စတာေတြကို ေငြသားျဖင့္ ေပးေခ်ျခင္းကို လက္မခံရပါ။ ေငြသြင္းမႈ အားလံုးကို ခ်က္လက္မွတ္ျဖစ္ေစ ဘဏ္ကဒ္ျဖင့္ျဖစ္ေစ အင္တာနက္က on-liine banking စံနစ္ စသျဖင့္သာ ေပးေခ်ရပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ ဝန္ထမ္းမ်ားကို ေငြသား ကိုင္ခြင့္ မရေအာင္ လုပ္ထားတာပါ။
၃။ ေလွ်ာက္လႊာေတြကို စားပြဲတခု ကေန ေနာက္ စားပြဲတခု (သို႔မဟုတ္) ရံုးတ႐ုံးကေန ေနာက္ တရံုးသို႔ ကူးေျပာင္း စစ္ေဆးေနတဲ့ စံနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းလိုက္တယ္။ ရံုးတခုမွာ လုပ္ငန္းတခုအတြက္ လုပ္စရာရွိရင္ အဲဒီအတြက္ ဘာ စာရြက္စာတမ္းေတြ ဘယ္လို ေလွ်ာက္လႊာေတြ လိုမယ္၊ ဘယ္ေနရာကိုသြားရမယ္၊ ဘယ္အခ်ိန္မွာ အေျဖသိရမယ္ ဆိုတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ information အျပည့္အစံုကို သက္ဆိုင္ရာ႐ုံးေတြရဲ႕website ေတြမွာ အင္တာနက္ on_line ကေန ၾကည့္လို႔ရတယ္။ လိုအပ္တဲ့ ေလွ်ာက္လႊာကိုလဲ အင္တာနက္ကေန download ကူးယူလုပ္ၿပီး print ထုတ္လို႔ ရတယ္။ ေစ်းဆိုင္ ဖြင့္ခ်င္လို႔ လုပ္ငန္းလိုင္စင္ ေလွ်ာက္ရင္ေတာင္ ရံုးကိုသြားစရာ မလိုဘူး။ OBLS (Online Business Licensing Service) ဆိုတဲ့ website ကေန ေလွ်ာက္လို႔ရတယ္။ လိုင္စင္ က်လာရင္ အင္တာနက္ကေန print_outထုတ္ၿပီး အလုပ္ စလုပ္လို႔ရၿပီ။ သက္ဆိုင္ရာရံုးကို တခ်က္မွ သြားစရာ မလိုဘူး။
၄။ အစိုးရတင္ဒါေခၚရင္လဲ GeBiz (ယခု SESAMI လို႔ အမည္ေျပာင္းထားတဲ့) အစိုးရ website မွာ တင္ထားေပးတယ္။ သတ္မွတ္ခ်က္ ျပည့္မွီတဲ့ ကုမၸဏီတိုင္း ဝင္ေလွ်ာက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ရွိတယ္။ ဘယ္ ကုမၸဏီက တင္ဒါဒာႏိုင္ရတယ္ ဆိုတာလဲ GeBizမွာ ဝင္ၾကည့္လို႔ ရတယ္။
၅။ လာဘ္ေငြေတာင္းခံရရင္ တိုင္ၾကားႏိုင္တဲ႔ ဖံုးနံပါတ္ေတြကို သက္ဆိုင္ရာအစိုးရ႒ာနေတြရဲ႕ website ေတြမွာ အတိအလင္း ေၾကျငာေပးထားတယ္။ အစိုးရရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ ျမန္ဆန္ သြက္လက္ေအာင္ အၾကံျပဳႏိုင္တဲ့ အစိုးရ website ေတြ ထားရွိပါတယ္။ ဘယ္သူမဆို အၾကံေပးလို႔ ရတယ္။
၆။ ေနာက္တခုကလဲ ဘဏ္ေတြဟာ လူတေယာက္ရဲ႕ေငြစာရင္းထဲကို ႐ုတ္တရက္ ေငြေတြ အမ်ားႀကီး ဝင္လာတာေတြ႕ရင္ CPIB ကို ခ်က္ျခင္း အေၾကာင္းၾကားရတယ္။ CPIB ကလဲ အဲဒီ ေငြစာရင္း ပိုင္ရွင္ကို ေစာင့္ၾကည့္ေနလိမ့္မယ္။ လိုအပ္ရင္ သူ႔ကို ေခၚယူ စစ္ေမးလိမ့္မယ္။
အဲဒီေတာ့ စကၤာပူမွာ လာဘ္စားမႈ နဲတာ အဆန္းမဟုတ္ပါ။
မိတ္ေဆြအေနနဲ႔ တခုေတာ့ ေမးခ်င္လိမ့္မယ္ ထင္ပါတယ္။ စကၤာပူမွာ လာဘ္စားမႈ လံုးဝ ကင္းသလားလားလို႔။ စကၤာပူလူမ်ိဳးေတြလဲ လူသားေတြပဲေလ။ ေလာဘနဲ႔ ဘယ္ကင္းပါ့မလဲ။ ဒါေပမဲ့ ေခ်ာက္တီး ေခ်ာက္ခ်က္ ေလာက္နဲ႔ေတာ့ မစားၾကဘူး။ မိသြားရင္ စားထားသမွ် ျပန္ေပးရတဲ့အျပင္ ေထာင္ဒဏ္ ၅ ႏွစ္ ဆိုတာႀကီးကလဲ ေၾကာက္စရာႀကီးကိုး။
က်ေနာ္ စကၤာပူမွာေနတဲ့ ႏွစ္ အစိတ္ေလာက္ အတြင္းမွာ လာဘ္စားမႈႀကီး ၃-၄ မႈ ေလာက္ အေၾကာင္းပဲ သတင္းစာမွာ ဖတ္ရတယ္။ အစိုးရဝန္ထမ္း ညႇြန္ခ်ဳပ္ေလာက္ အဆင့္ ရွိသူေတြပါ။ စားတာေတြ ကလဲ နဲနဲေနာေနာ မဟုတ္ဘူး။ စကၤာပူေဒၚလာ၂သန္း - ၃သန္းေလာက္ ရွိတယ္။ ကန္ထ႐ိုက္ ခ်ေပးမယ္ဆိုၿပီး ပိုက္ဆံယူတာ။ ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီ တခုေတာင္ ပါေသးတယ္။ CPIB က စစ္လို႔ လာဘ္စားတာ ေသခ်ာၿပီ ဆိုတာနဲ႔ သူပိုင္တဲ့ကား၊ ဆိုင္ကယ္စတဲ့ သူ႔ရဲ႕ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြကို ခ်က္ျခင္း သိမ္းတယ္။ သူပိုင္တဲ့အိမ္၊ တိုက္ခန္းကိုလဲ ခ်က္ျခင္း ခ်ိပ္ပိတ္ လိုက္တယ္။ ဘဏ္မွာ သူအပ္ထားတဲ ေငြစာရင္းကို ပိတ္လိုက္တယ္။ တခ်ိဳ႕က ႏိုင္ငံျခားကို ထြက္ေျပးတယ္။ အဲဒီႏိုင္ငံေတြအထိ လိုက္သြားၿပီး သူ႔ကို ဖမ္းၿပီး စကၤာပူကို ျပန္ေခၚလာတယ္။ စကၤာပူဟာ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ရာဇဝတ္မႈနဲ႔ ထြက္ေျပးလာရင္ မိခင္ႏိုင္ငံ ျပန္ပို႔ဖို႔ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ထားေတာ့ ေျပးလဲ ျပန္အပို႔ ခံရတာပဲ။ စကၤာပူမွာ တရားရံုးတင္ အစစ္ခံရတယ္။ လာဘ္ေငြ အခ်ီႀကီး စားတဲ့သူေတြကိုေတာ့ ႏွစ္ရွည္ ေထာင္ဒဏ္ေတြ ခ် အျပစ္ေပးတယ္။
ကဲ ... ဘယ္သူေတြ လာဘ္စားရဲၾကေသးလဲ။.
က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လာဘ္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးဥပေဒကို(ရွိခဲ့ရင္ေပါ့) စကၤာပူရဲ႕ဥပေဒနဲ႔ ႏိူင္းယွဥ္ၾကည့္လို႔ရေအာင္ ေရးေပး လိုက္တာပါ။
မွတ္ခ်က္။
၁။ အခ်က္အလက္မ်ားကို CPIB အဖြဲ႕ႀကီးရဲ႕ ဒုတိယၫႊန္ၾကားေရးမႉး Koh Teck Hin ရဲ႕ အစီရင္ခံစာ တေစာင္မွ ရယူထားပါတယ္။
၂။ လာဘ္စားမႈႀကီးမ်ားစြာကို အခ်ိန္တိုအတြင္း ေဖၚထုတ္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ CPIB အဖြဲႀကီးမွာ ဝန္ထမ္း စုစုေပါင္း (၇၅) ဦးပဲ ရွိပါတယ္။
၃။ လာဘ္စားမႈ ေတြ႔ၿပီဆိုတာနဲ႔ တရားရံုးမွာ စတင္ စစ္ေဆးခ်ိန္ကေန စီရင္ခ်က္ ခ်တဲ့ အခ်ိန္အထိ ရံုးခ်ိန္းတိုင္းမွာ အမႈ စစ္ေဆးတာကိွ အစိုးရ သတင္းစာႀကီးမွာ နာမည္၊ ဓါတ္ပံုေတြနဲ့တကြ ေတာက္ေလ်ွာက္ ေဖၚျပေပးတယ္။
၁။ အခ်က္အလက္မ်ားကို CPIB အဖြဲ႕ႀကီးရဲ႕ ဒုတိယၫႊန္ၾကားေရးမႉး Koh Teck Hin ရဲ႕ အစီရင္ခံစာ တေစာင္မွ ရယူထားပါတယ္။
၂။ လာဘ္စားမႈႀကီးမ်ားစြာကို အခ်ိန္တိုအတြင္း ေဖၚထုတ္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ CPIB အဖြဲႀကီးမွာ ဝန္ထမ္း စုစုေပါင္း (၇၅) ဦးပဲ ရွိပါတယ္။
၃။ လာဘ္စားမႈ ေတြ႔ၿပီဆိုတာနဲ႔ တရားရံုးမွာ စတင္ စစ္ေဆးခ်ိန္ကေန စီရင္ခ်က္ ခ်တဲ့ အခ်ိန္အထိ ရံုးခ်ိန္းတိုင္းမွာ အမႈ စစ္ေဆးတာကိွ အစိုးရ သတင္းစာႀကီးမွာ နာမည္၊ ဓါတ္ပံုေတြနဲ့တကြ ေတာက္ေလ်ွာက္ ေဖၚျပေပးတယ္။
ဒီပို႔စ္ဟာ ၂၀၁၅ခုႏွစ္၊ ေဖေဖၚဝါရီလတံုးက facebook မွာ တင္ခဲ့ၿပီးသားပါ။ မဖတ္ရေသးသူမ်ား အတြက္ ဒီ page မွာ ျပန္လည္ တင္ေပးလိုက္တာပါ။
ဗန္းေမာ္သိန္းေဖ
၂၀၁၆၊ ေဖေဖၚဝါရီ (၃) ရက္
၂၀၁၆၊ ေဖေဖၚဝါရီ (၃) ရက္
ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီးဥပေဒခ်ဳပ္ ဦးဟန္ထူး၊ ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီးဥပေဒအရာရွိ ဦးသိန္းေဇာ္၊ ရန္ကုန္အေရွ႕ပိုင္းခရိုင္ ဥပေဒအရာရွိ ဦးကိုကိုေလး၊ ဒုတိယခရိုင္ဥပေဒအရာရွိ ေဒၚသစ္သစ္ခင္၊ ဒုတိယခရိုင္တရားသူႀကီး ဦးေအာင္ၾကည္နွင့္ ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီးရဲတပ္ဖြဲ႕၊ ေရႊေပါကၠံ နယ္ေျမစခန္းမွဴး (ယခင္သုဝဏၰနယ္ေျမစခန္းမွဴး) လ ၁၆၆၉၅၄ ရဲအုပ္ခ်စ္ကိုကို တို႔အေပၚ အဂတိလိုက္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရး ဥပေဒျဖင့္ အမႈဖြင့္လွစ္အေရးယူ
==============================================
==============================================
ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး၊ ရန္ကုန္အေရွ႕ပိုင္းခရိုင္တရားရံုး၊ ရာဇဝတ္ႀကီးမႈအမွတ္ ၃၄/၂၀၁၈ ၊ တရားလို ဦးသန္႔ဇင္ဦးက တရားခံ သန္းထြဋ္ေအာင္(ခ)သားႀကီးပါ ၃ ဦးအေပၚ ရာဇသတ္ႀကီးပုဒ္မ ၃၀၂ အရ စြဲဆိုထားသည့္ သရုပ္ေဆာင္ ေအာင္ရဲေထြး ေသဆံုးခဲ့ရသည့္ အမႈကိစၥနွင့္ပတ္သက္၍ ၂၅-၇-၂၀၁၈ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္အေရွ႕ပိုင္းခရိုင္တရားရံုးမွ တရားခံမ်ားအေပၚ စြဲဆိုထားသည့္ျပစ္မႈအား ရာဇဝတ္က်င့္ထံုး ဥပေဒပုဒ္မ ၄၉၄(က)အရ ရုပ္သိမ္းခြင့္ျပဳေၾကာင္း အမိန္႔ခ်မွတ္ျခင္းနွင့္စပ္လ်ဉ္း၍ အဂတိလိုက္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးေကာ္မရွင္က ေက်ာ္ေစာသတင္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ပါသည္။
ေက်ာ္ေစာသတင္းနွင့္စပ္လ်ဉ္း၍ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းစစ္ေဆးခဲ့ရာ ရန္ကုန္အေရွ႕ပိုင္း ခရိုင္တရားရံုး၊ ရာဇဝတ္ႀကီးမႈ အမွတ္ ၃၄/၂၀၁၈ အား ရာဇဝတ္က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ ၄၉၄(က)အရ ရုပ္သိမ္းခြင့္ျပဳသည့္ကိစၥတြင္ တရားလိုျပသက္ေသမ်ားကို တမင္ေပါ့ေလ်ာ့စြာ စစ္ေဆးျပီး တရားခံမ်ား ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ေၾကာင္း တရားလိုျပသက္ေသမ်ားက ထြက္ဆိုနိုင္ျခင္းမရွိဆိုသည့္ အေျခအေနျဖစ္ေပၚ ေအာင္ဖန္တီးကာ တရားခံမ်ား၏ မိဘမ်ားထံမွ လာဘ္ေငြနွင့္ တံစိုးလက္ေဆာင္မ်ားရယူခဲ့သည့္ ရန္ကုန္အေရွ႕ပိုင္းခရိုင္ဥပေဒရံုးမွ ဒုတိယခရိုင္ဥပေဒအရာရွိ ေဒၚသစ္သစ္ခင္(ဥ/၂၃၉၀)၊ ေဒၚသစ္သစ္ခင္၏တင္ျပခ်က္ကို ဆက္လက္စိစစ္ရာတြင္ ေသခ်ာစြာစိစစ္ျခင္းမျပဳဘဲ တရားခံသန္းထြဋ္ေအာင္၏ဖခင္ ဦးခင္ေမာင္ေလးထံမွ လာဘ္ေငြနွင့္တံစိုး လက္ေဆာင္မ်ားရယူကာ ေထာက္ခံတင္ျပခဲ့သည့္ ရန္ကုန္ အေရွ႕ပိုင္းခရိုင္ဥပေဒအရာရွိ ဦးကိုကိုေလး(ဥ/၂၄၄၃)၊ ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီးဥပေဒအရာရွိ ဦးသိန္းေဇာ္ (ဥ/၁၈၄၆) တို႔အေပၚ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ အဂတိလိုက္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးဥပေဒပုဒ္မ ၅၆ အရလည္းေကာင္း၊ ေဒၚသစ္သစ္ခင္မွစတင္၍ အဆင့္ဆင့္ စိစစ္တင္ျပလာသည့္ အမႈရုပ္သိမ္းခြင့္ကို သံုးသပ္ဆံုးျဖတ္မိန္႔ ခ်မွတ္ရာတြင္ ျပည့္စံုစြာ သံုးသပ္ျခင္းမျပဳဘဲ တရားခံ သန္းထြဋ္ေအာင္၏ဖခင္ ဦးခင္ေမာင္ေလးထံမွ လာဘ္ေငြနွင့္ တံစိုးလက္ေဆာင္မ်ားရယူကာ အမႈရုပ္သိမ္းခြင့္ ခ်မွတ္ခဲ့သည့္ ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး ဥပေဒခ်ဳပ္ ဦးဟန္ထူးအေပၚ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ အဂတိလိုက္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးဥပေဒပုဒ္မ ၅၅ အရ လည္းေကာင္း၊ ေဒၚသစ္သစ္ခင္က တင္ျပလာသည့္ အမႈရုပ္သိမ္းခြင့္ကို သံုးသပ္ဆံုးျဖတ္ရာတြင္ တရားခံသန္းထြဋ္ေအာင္၏ ဖခင္ ဦးခင္ေမာင္ေလးထံမွ လာဘ္ေငြရယူကာ အမႈကို ျပည့္စံုစြာ သံုးသပ္ ျခင္းမျပဳဘဲ အမႈရုပ္သိမ္းခြင့္ျပဳျပီး တရားခံမ်ားကို တရားရွင္လႊတ္ခဲ့သည့္ ရန္ကုန္အေရွ႕ပိုင္းခရိုင္ တရားရံုးမွ ဒုတိယခရိုင္တရားသူျကီး ဦးေအာင္ၾကည္(တ/၂၄၃၇)အေပၚ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ အဂတိလိုက္စားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးဥပေဒပုဒ္မ ၅၆အရလည္းေကာင္း၊ အမႈစစ္အျဖစ္ေဆာင္ရြက္ရာ၌ ရဲလုပ္ငန္းကုန္စင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္းမရွိသည့္အျပင္ မိမိ၏ရာထူးတာဝန္ကို အလြဲသံုးစားျပဳပီး တစ္စံုတစ္ရာကိုျပဳလုပ္ရန္အတြက္ တရားခံသန္းထြဋ္ေအာင္၏ဖခင္ထံမွ လာဘ္ေငြနွင့္ တံစိုးလက္ေဆာင္ကို လက္ခံရယူခဲ့သည့္ လ ၁၆၆၉၅၄ ရဲအုပ္ခ်စ္ကိုကို အေပၚ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ အဂတိလိုက္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရး ဥပေဒပုဒ္မ ၅၆ အရ လည္းေကာင္း အေရးယူေဆာင္ရြက္ရန္ သုဝဏၰနယ္ေျမရဲစခန္းတြင္ ၁၃-၉-၂၀၁၈ ရက္ေန႔၌ ပထမသတင္းေပးတိုင္ၾကားခ်က္ဖြင့္လွစ္၍ တရားစြဲဆိုအေရးယူနိုင္ေရး ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိပါသည္။
က်ေနာ္ကေတာ့ ျမန္မာျပည္ အဂတိကို ၾကည့္ၿပီး. .ကိုယ္တိုင္ မတရား ခံရတာမ်ားလို႔ စိတ္ပ်က္ခဲ့တယ္။ အခု သမတႀကီး ဦးဝင္းျမင့္ လက္ထက္မွာ အမ်ားႀကီး ေမ်ွာ္လင့္မိတယ္။ ျမန္မာ အဂတိအၫႊန္းက ဒီေဆာင္းပါး ေရးတဲ့အဆင့္၁၅၇ (2014) ပိုေကာင္းတဲ့ အဆင့္ ၁၃၀(2016) ေရာက္လာပါၿပီ။ ဟုတ္ပါတယ္ဗ်. တ႐ုပ္ တိန္ေ႐ွာ္ဖိန္ စတင္ေျပာင္းလဲတဲ့ ၁၉၈၅-၁၉၉၀ ကာလမွာ ေသဒဏ္ က မူးရစ္ေဆးဝါး ပဲ ႐ွိတယ္..၁၉၉၃ ေနာက္ပိုင္း စီးပြား အေၿခ ခိုင္လာေတာ့မွ (politically) လာပ္စားမွဳ ေသဒဏ္ ေပးလာတယ္။ ဒါလဲ မ်က္ကန္းတေစၦ မေၾကာက္သလို..အာဏာရလာရင္. မေၾကာက္ပဲ လာပ္စား ညႇစ္ေတာင္း အမ်ားႀကီး ႐ွိေနတာပါ. တ႐ုပ္. စင္ကာပူ. အေမရိကန္. ေတြလဲ Continuously တိုက္ဖ်က္ေနတာပါပဲ..
ရမွတ္ တေျဖးေျဖး တက္လာတာပဲ ဝမ္းသာရမွာပါ.. ျမန္မာက ၅ႏွစ္အတြင္း ၁၅မွတ္ ကေန ၃၀မွတ္ထိ တက္လာပါတယ္။ ရမွတ္ ၁၀၀ (လပ္စားမွဳ လံုးဝမ႐ွိ) ကေတာ့ ဒီေလာက မွာ မျဖစ္ႏိုင္ပါ. စင္ကာပူ ၈၅% ရေတာ့ အဲဒီမွာလဲ လပ္စားသူ ၁၅% ႐ွိတာပါပဲ.. .
No comments:
Post a Comment